Tưởng chừng cuộc chơi quyền lực chỉ diễn ra giữa game thủ và những quy định nhà nước khô khan, nhưng hóa ra, có những “người chơi” mới vừa âm thầm bước vào sân khấu làng game, và họ đang viết lại luật lệ theo cách không ai ngờ tới. Không phải chính phủ, mà là những gã khổng lồ thanh toán như Visa, Mastercard, cùng một nhóm vận động hành lang “đạo đức” đến từ Úc đang nắm quyền định đoạt nội dung mà chúng ta được phép trải nghiệm trên các nền tảng game đình đám như Steam hay Itch.io. Từ game indie độc đáo đến những tựa game 18+ bị kiểm duyệt gắt gao, cuộc chiến về quyền tự do nội dung đang ngày càng nóng bỏng.
Visa, Mastercard và “Đế chế” Collective Shout: Bộ ba quyền lực ngầm đang khuấy đảo làng game
Màn hợp lực của bộ ba “quyền lực” này không phải là lần đầu tiên khuấy đảo cộng đồng game. Trước đây, Steam từng phải “đầu hàng” trước sức ép từ các công ty xử lý thanh toán, dẫn đến một cuộc thanh trừng nội dung 18+ quy mô lớn. Và giờ đây, Itch.io, cái tên vốn được coi là thiên đường của những tựa game indie “dị biệt” mà các nền tảng khác ngó lơ, đã trở thành mục tiêu tiếp theo.
Steam và màn “thanh trừng” game 18+ kinh điển
Chắc hẳn nhiều anh em game thủ PC vẫn còn nhớ những ngày tháng Steam buộc phải gỡ bỏ hàng loạt game người lớn khỏi cửa hàng vì áp lực vô hình từ phía các đối tác thanh toán. Đó là một đòn giáng mạnh vào sự đa dạng nội dung và quyền tự do của nhà phát triển, đồng thời cũng là một lời cảnh báo sớm về quyền lực tiềm ẩn của những đơn vị này.
Nhiều game người lớn bị gỡ khỏi Steam vì áp lực từ đối tác thanh toán
Itch.io “đầu hàng” trước áp lực và hậu quả khó lường
Collective Shout, nhóm vận động từ Úc, đã được ghi nhận là tác nhân chính dẫn đến việc gần như toàn bộ nội dung NSFW (Not Safe For Work) trên Itch.io bị “deindex” khỏi các trang duyệt và tìm kiếm. Itch.io đã phải đưa ra một tuyên bố đầy tiếc nuối: “Chúng tôi đã ‘deindex’ tất cả nội dung NSFW người lớn khỏi các trang duyệt và tìm kiếm của mình. Chúng tôi hiểu rằng hành động này là đột ngột và gây ảnh hưởng lớn, và chúng tôi thực sự xin lỗi vì sự thất vọng và bối rối mà thay đổi này gây ra.” Họ nhấn mạnh rằng để tiếp tục hoạt động, họ phải ưu tiên mối quan hệ với các đối tác thanh toán và “thực hiện các bước ngay lập tức để tuân thủ”.
Logo Steam và Itch.io tượng trưng cho các nền tảng game bị kiểm duyệt nội dung
Khi “luật rừng” thay thế luật pháp: Ai là nạn nhân thật sự?
Thông thường, các đợt kiểm duyệt nội dung quy mô lớn như thế này chỉ xảy ra khi có luật pháp hoặc quy định của chính phủ. Các cửa hàng game luôn muốn bán càng nhiều nội dung càng tốt, miễn là tuân thủ pháp luật. Nhưng đáng nói ở đây, những hành động này không phải là kết quả của bất kỳ đạo luật nào. Không có nhà lãnh đạo dân cử nào đề xuất, soạn thảo hay ban hành luật để dẫn đến những thay đổi này. Đây là kết quả của một nhóm vận động hành lang bắt tay với quyền lực của các tập đoàn lớn, hoàn toàn “né” qua những thứ nhỏ nhặt như “luật pháp”.
Game thủ và nhà phát triển độc lập ngậm đắng
Không chỉ nội dung người lớn bị đe dọa. Nhiều báo cáo chỉ ra rằng các nhà sáng tạo nội dung chuyển giới (trans creators) cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Nhiều tác phẩm của họ bị gỡ bỏ chỉ vì được gắn tag “Adult” do chứa các chủ đề nặng đô hoặc có thể gây khó chịu (triggering themes), chứ không hề liên quan đến nội dung tình dục. Collective Shout trước đây cũng từng nhắm mục tiêu vào các tựa game đình đám như Detroit: Become Human và Grand Theft Auto, cho thấy tầm ảnh hưởng của họ không chỉ dừng lại ở các nội dung 18+. Sau những sự kiện gần đây, rất có thể họ sẽ được đà để tiến xa hơn trong tương lai.
Connor trong Detroit: Become Human, tựa game từng bị Collective Shout nhắm đến
Nguy cơ bóp nghẹt tự do báo chí và thông tin
Đáng chú ý hơn, một nhà báo của VICE từng đưa tin về hoạt động của Collective Shout đã bị sa thải. Việc này được cho là không phải do “sai sót báo chí” mà là vì công ty chủ quản của VICE muốn loại bỏ tất cả các bài viết của người này liên quan đến Collective Shout. Điều này dấy lên một câu hỏi lớn: Liệu quyền lực của các công ty xử lý thanh toán có nên được dùng để quyết định những gì chúng ta có thể mua và đọc? Liệu chúng ta có nên tin tưởng họ – hoặc những người đang “thì thầm vào tai họ” – để đưa ra phán xét về điều gì là “đạo đức” để tiêu thụ?
Tương lai nào cho quyền tự do nội dung trong game?
Cuộc chơi quyền lực đang thay đổi. Thay vì những khuôn khổ pháp luật rõ ràng, giờ đây các nền tảng game đang phải đối mặt với áp lực từ những “thế lực” vô hình nhưng lại có sức ảnh hưởng cực lớn. Việc kiểm duyệt nội dung game không còn chỉ là câu chuyện về tuổi tác hay quy định nhà nước, mà đã trở thành một vấn đề phức tạp hơn, liên quan đến quyền lực của các tập đoàn và các nhóm vận động hành lang.
Biểu tượng Steam, nền tảng game lớn đang chịu áp lực kiểm duyệt nội dung
Liệu chúng ta có chấp nhận để các công ty xử lý thanh toán quyết định những gì chúng ta được chơi, được mua? Hay đã đến lúc cộng đồng game thủ và các nhà phát triển phải lên tiếng để bảo vệ quyền tự do sáng tạo và trải nghiệm? Bạn nghĩ sao về vấn đề này? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn ở phần bình luận nhé!
